Podobno wszystko co wartościowe rodzi się w bólach. Nie inaczej jest z zachwycającą znajomością języka. Pocieszające jednak jest to, że z (czasem posypywanej solą wyjątków) rany często rodzi się prawdziwa perła! Tak będzie i tym razem, gdy dzięki znajomości zwrotów ze słowem „peine” ubarwicie swój francuski.

Zawsze myślę o tym słowie gdy z grupami początkującymi rozmawiamy o… jedzeniu. Nie żeby żucie pokarmów sprawiało mi jakikolwiek kłopot, póki co mam jeszcze wszystkie swoje zęby. Chodzi o skojarzenie, jakie mają moi uczniowie, gdy dowiadują się, że francuskie słowo „chleb” zapisuje się tak jak angielskie słowo „ból”. I zaczynają się śmiechy, że Francuzi to na śniadanie popijają kawą swoje cierpienie. I podczas gdy Jean-Paul Sartre pewnie przewraca się w grobie, skojarzenie to nie jest całkiem pozbawione sensu! Dla ścisłości przypomnijmy jednak, że

pain wymawiamy nosowo, jak /pɛ̃/,

w peine natomiast /pɛn/ zdecydowanie przyciskamy język do podniebienia na „n”

Angielskie „pain” ma jednak echo we francuskiej „peine”, ponieważ ta ostatnia oznacza „cierpienie, ból, trudność, smutek” (cytując wachlarz nieszczęść za Robertem: chagrin, douleur, mal, souci, souffrance, tracas). Nie wspominając już o tym, że pierwszy wskazywany sens słowa „peine” to „kara” – la peine de mort, sous peine d’amende i tak dalej. Wspominam o tym, ponieważ takie rozumienie „la peine” pomoże Wam ogarnąć zwroty, o których dzisiaj opowiem.

Właśnie wykonaliście jakieś trudne zadanie, które wymagało od Was trochę potu i łez? Poklepując po plecach gratuluję mówiąc:

Je vous admire, vous vous êtes vraiment donné de la peine !

Albo:

Elle s’est donné de la peine à classer tous ces dossiers.

W ten sposób można docenić wysiłek, który ktoś włożył w osiągnięcie swojego celu: na przykład nauczenia się odmiany francuskich czasowników nieregularnych!

Uwaga jednak na lekko ironiczne użycie tego sformułowania w przeczeniu, zwłaszcza w trybie rozkazującym! Jeśli ktoś mówi:

Ne te donne pas la peine, je vais le faire moi-même.

tłumaczymy ten komunikat jako: „Nie fatyguj się, poradzę sobie sam”. Potrafię sobie wyobrazić kogoś wkurzonego, kto bardzo liczył na pomoc i po piątej prośbie, bez odzewu, chwyta się formy tak eleganckiej, jak uszczypliwej.

Jak tu jednak szybko zerwać się na pomoc, jak nogi bolą po imprezie albo – co gorsza – kac ciągle trzyma i ciężko jest ustać w pionie? Odpowiedzieć więc można tym samym słowem:

Mais j’ai de la peine à marcher, mes pieds me font mal !

To wyrażenie oznacza właśnie, że coś sprawia nam problem, mamy z czymś kłopot, nie potrafimy czegoś zrobić.

Tylko uwaga, dialogu ciąg dalszy:

Ouais ouais, j’ai de la peine à le croire…

Czyli: jasne, jakoś ciężko mi w to uwierzyć…

I tak możecie sobie rozmawiać do rana!

Ostatnie na dziś wcielenie słowa „peine” zaczerpnęłam z praktyki – pojawiło się na jednej z moich lekcji i szczerze zaskoczyło Uczennicę. Pomyślałam zatem, że warto przedstawić je również Wam, bo to naprawdę prosty sposób na pokazanie, że coś stało się zaraz po tym jak stało się coś innego. Sami zobaczcie, że szybciej podać przykład niż to wytłumaczyć po polsku:

À peine couché, je me suis endormi.

Jak tylko położyłem się spać, od razu zasnąłem.

J’étais à peine sorti qu’il a commencé à pleuvoir.

Jak tylko wyszedłem z domu, zaczęło padać.

Lubię francuski – jedno słowo, a tyle przydatnych wyrażeń! Merci de vous avoir donné de la peine et d’avoir lu cet article jusqu’à la fin !