W moim osobistym rankingu słów uciekających z pamięci najwyżej znajdują się te związane… z pamięcią właśnie! “Zapomnieć”, “przypomnieć sobie”, “zapamiętać” – każdy z nas przynajmniej raz zaciął się na tych słowach mówiąc po francusku, prawda? Tym wpisem chciałabym pomóc zapamiętać te struktury, by już nigdy nie sprawiły problemu nawet tym z Was, którzy w pamięć absolutną nie są wyposażeni. Do dzieła!

Zatrzymać na dłużej

Nie mogę zapamiętać mojego numeru telefonu.

J’arrive pas à retenir mon numéro de portable.

W dosłownym tłumaczeniu czasownik “retenir” oznacza “zatrzymać”, bo “tenir” znaczy tyle co trzymać, na przykład w dłoni.

Najłatwiej zapamiętuję śmieszne albo absurdalne przykłady.

Les exemples rigolos ou absurdes, c’est ce que je retiens le plus facilement.

Tego czasownika śmiało można używać, gdy zapamiętujemy coś niejako mimo woli, bez widocznego wysiłku – imię osoby, którą właśnie nam przedstawiono, szczegół obrazu, wrażenie towarzyszące danej chwili. Jeśli jednak zawartość pamięci zawdzięczamy procesowi nauki, powtarzania, uczenia się na pamięć, sięgnijmy po czasownik “mémoriser”.

Il a dû mémoriser beaucoup de dates dont il ne retient plus que quelques-unes.

Musiał zapamiętać wiele dat, z których dzisiaj pamięta tylko nieliczne.

C’est pas une très bonne idée de mémoriser les mots en tant que tels. Mieux vaut les mettre en contexte.

Uczenie się słów na pamięć to nie do końca dobry pomysł. Lepiej osadzić je w kontekście.

Jeśli z jakichś powodów emocjonalnych bardzo nie chcesz, by jakieś wspomnienie uciekło z Twojej głowy – pierwszy pocałunek? piękny dzień z rodziną? – mobilizując całą energię mózgu “uczepiasz się” go maksymalnie. Zdarza się? Nazwać to można po francusku “s’accrocher à un souvenir”.

Je me suis accrochée à ce doux souvenir à force de m’évoquer à plusieures reprises ces détails fugitifs.

Uczepiłam się tego słodkiego wspomnienia, w kółko przywołując te ulotne szczegóły.

Nie przypominam sobie

Znacie to – regularnie jakaś akademia czy inna instytucja ogłasza ranking słów roku. I tak słowem roku 2018 w kategorii młodzieżowej został “dzban”, a dla mnie słowem stulecia w kategorii “francuski dla Polaków” jest czasownik “pamiętać”. Ileż on nam lekcji przyrządził! Ile dygresji zasponsorował! Przyjrzyjmy się mu razem.

Wyobraźmy sobie, że nasz mózg to taki salonik, w którym na wygodnych fotelach rozparte siedzą nasze myśli i wspomnienia. A my akurat przyrządzamy smaczny posiłek w naszej mózgowej kuchni i potrzebujemy przypomnieć sobie ten jeden magiczny składnik, którego zawsze do rosołu dodawała mama. On tam w tym salonie gdzieś siedzi, tylko wsiąkł w kanapę i ani myśli wstać… Bierzemy więc głęboki wdech i wołamy ile sił w płucach: “ROSÓŁ! Cho no tu!!!” Dokładnie tak działa czasownik “se rappeller” – bo appeler to wołać, albo dzwonić. Przypominanie ma więc ścisły związek z wołaniem, przywoływaniem do siebie konkretnej wiedzy lub wspomnień. Na takie wezwanie każdy ruszy się z kanapy. Tylko jeszcze żeby przypomnieć sobie w dobrym momencie tę historyjkę…

Przykłady? Bardzo proszę!

Jeśli na spotkaniu przedstawia nam się dziesięciu nieznajomych, łatwo zgubić ich imiona.

Désolée, mais j’arrive pas à me rappeler ton prénom. Tu peux m’aider ?

Sorki, nie potrafię sobie przypomnieć twojego imienia. Pomożesz mi?

Podobnym czasownikiem jest “se souvenir de quelque chose”, a pomóc przypomnieć go może inna metafora pamięci: zamiana salonu ze wspomnieniami na skrzynię na pamiątki – bo “un souvenir” to pamiątka właśnie, ale i wspomnienie. Jeśli więc w trudne dni humor poprawiają wspomnienia z wyjątkowo miłej wycieczki czy sympatycznego spotkania, to skojarzenie działa na sto procent:

J’ai que de beaux souvenirs de notre voyage à Londres.

Mam same miłe wspomnienia z naszego wyjazdu do Londynu.

Dla mnie taki dwupoziomowy sens rzeczownika “un souvenir” to coś, przez co straciłam dla tego języka głowę. Kocham francuski!

W tym kontekście przyda się nam też zwrot “évoquer un souvenir”. Ten czasownik pojawił się już kilka przykładów wyżej i oznacza niejako przywołanie wspomnienia do tablicy. Tylko patrzeć jak się wyłania spośród innych!

Jeśli w obrazku brakuje jakiegoś elementu układanki, na podstawie otaczających tę dziurę kawałków możemy mniej więcej zrekonstruować to, co przedstawia. Z pamięcią jest podobnie – i takie odtwarzanie może być nazwane czasownikiem “restituer”. Oznacza on też “przywracać”, “oddawać”, “odmalować”.

Cette nuit-là, je suis capable d’en restituer le moindre détail : ton odeur, la musique, le tremblement de mes mains…

Pamięć podpowiada mi najmniejsze szczegóły tamtej nocy: twój zapach, muzykę, drżenie moich rąk…

Dziury w pamięci

Z zapominaniem nie ma już aż takich trudności – przynajmniej jeśli chodzi o dobór odpowiedniego czasownika. “Zapomnieć” to “oublier”. I kropka! Spójrzmy na przykłady:

Zut alors, j’ai complètement oublié de déclarer mes revenus ! Quoi faire ?

Kurka dziurka, kompletnie zapomniałam rozliczyć się z podatku! Co robić?

L’oublie jamais – je t’aime, pour moi t’es la plus précieuse et la plus belle au monde.

Nigdy nie zapominaj – kocham cię, dla mnie jesteś najwspanialsza i najpiękniejsza na świecie.

Pamiętało się, ale zapomniało się? Sacré bleu ! Jeśli chcemy o tym komuś opowiedzieć, użyjemy zwrotu “échapper à la mémoire”, czyli dosłownie “wymknąć się pamięci”.

Pour que le vocabulaire n’échappe plus à ta mémoire, essaie de le mettre en contexte très personnel voire intime – ça marche !

Żeby słówka nie uciekały ci z pamięci, postaraj się osadzić je w bardzo osobistym, wręcz intymnym kontekście – to działa!

Jak z filmu akcji

O kimś, kto łatwo i na długo zapamiętuje informacje mówi się, że ma pamięć słonia – la mémoire d’un éléphant. Dlaczego tak jest? Ponoć słonie są wyposażone w wyjątkowo pojemną pamięć i kiedyś jakiś słoń rozpoznał w zoo swojego kolegę, z którym spędził kilka miesięcy w cyrku… 23 lata wcześniej!

Pamięć to wielki dar – dlatego o osobie obdarzonej świetną pamięcią możemy śmiało powiedzieć: “Il est doté d’une excellente mémoire.”

Dziękuję, że jesteś, że czytasz i że o mnie pamiętasz! Kliknij w poniższą grafikę i pobierz sobie plakat z uciekającymi z pamięci słowami!